Rahoton masanin tattalin arziki; Saudiyya da ta sha kaye na neman sulhu da Siriya da Yamen
Riyadh ta juya daga dabarun kiyayya da kasashen yankin da yunkurin kifar da gwamnatinsu (misali a Siriya da Yamen) zuwa dabarun sulhu.
Wannan mujalla ta Turanci ta ce: “Masu diplomasiyya ba safai suke karɓar shan kaye ba, amma abin da ministan harkokin wajen Saudiyya ya yi ke nan a ranar 18 ga Fabrairu a taron tsaro na Munich.”
Mafarkin kawar da Assad ya ƙare
Masarautar Saudiyya dai ta nemi ta sanya Bashar al-Assad, wanda ta bayyana a matsayin “Mai mulkin kama-karya na Siriya mai hannun jini”, a ware da kuma wariya.
Da yake jawabi a taron tsaro na birnin Munich na shekarar 2023, ministan harkokin wajen Saudiyya Yarima Faisal bin Farhan, da yake amsa tambaya kan jita-jitar da ake yadawa cewa kasarsa na iya sauya alkibla, ya bayyana cewa yunkurin mayar da Assad saniyar ware ya kusa kawo karshe. Ya ci gaba da cewa: “An yi ittifaqi a kan cewa ba za a iya aiwatar da wannan lamarin ba.”
Saudiyya ta kashe dubun-dubatar daloli domin hambarar da gwamnatin Bashar al-Assad da kuma kungiyar Houthi, kungiyar Shi’a da ke iko da yawancin kasar Yamen. A cikin watanni masu zuwa, mai yiwuwa Riyadh ta yarda cewa ta gaza a dukkan kokarin.
Ba wai don Saudiyyar ta tausaya wa abokan adawarsu ba; Maimakon haka, wata alama ce ta yadda masarautar, kamar wasu makwabtanta a Tekun Fasha, suke kallon sauran kasashen Larabawa a matsayin abin takaici da wahala.
Saudiyya dai na daya daga cikin wadanda suka fara mara wa Assad baya, inda a shekara ta 2012 suka fara aika makamai da kudade ga ‘yan tawayen Siriya.
Tabbas juyin juya halin Musulunci ya kare da shan kashi: makamai masu linzami na kasashen yankin Gulf na Farisa da na yammacin duniya ba za su iya daidaita manyan manyan tsare-tsare na Iran da kuma daga baya Rasha ba, wadanda suka ninka kayan aikinsu da dama.
Amma ko bayan nasarar Assad a yakin, Saudiyya (tare da Qatar) sun ki sake kulla alaka da Damascus, ko ma su bari a mayar da kasar Siriya cikin kungiyar kasashen Larabawa; A shekara ta 2011 ne aka dakatar da zama mamban kungiyar kasashen Larabawa a Damascus. Yanzu wadannan kasashe sun daina dagewa kan wannan matsayi.
Yarima Faisal ya fada a taron Munich cewa sauran jami’an diflomasiyyar yankin Gulf na Farisa da kan su sun yi imanin cewa babu wata fayyatacciyar hanyar kawar da Assad daga karagar mulki.
Ƙungiyar Larabawa ƙungiya ce da ba ta da dabara
Ministan harkokin wajen Saudiyya ya ci gaba da cewa, dukkanmu muna da manufofi, amma ba mu da wata dabarar aiwatar da wadannan manufofin…Babu yadda za a yi a cimma burin da muke da shi.
Jami’an diflomasiyya a kasashen Larabawa sun yi imanin cewa, masarautar Saudiyya za ta iya sanar da kusantar dangantakar Saudiyya da Siriya a taron na gaba na kungiyar hadin kan kasashen Larabawa, wanda aka saba gudanarwa a watan Maris, wanda Saudiyya ke karbar bakunci a bana. Wani jami’in ma’aikatar harkokin wajen Saudiyya ya ce, Riyadh za ta sanya sharuddan wannan aiki.
Misali, za ta sa ran Assad ya nisanta kansa da magoya bayansa na Iran; Wani abu zai iya yarda da shi a tattaunawar farko, amma ba a aikace ba.
A cikin abubuwan da ke tafe, kusanci da Assad ya yi ƙasa da sauyin tsarin da Riyadh zai iya nunawa a fagen ci gaba a Yamen.
Kasar Yamen dai ta fada cikin rudani tun bayan boren da aka yi a shekara ta 2011 kan Ali Abdallah Saleh, tsohon dan mulkin kama karya na kasar.
Magajinsa, “Abd Rabbo Mansour Hadi”, alama ce maras tushe wacce ta tabbatar da cewa ba zai iya ci gaba da rike kasar ba. Wannan ya haifar da wani yanayi da Houthis suka cika tun a shekarun 1990 tare da tada kayar bayansu.
Saudiyya na son izinin barin kasar Yamen
A karshen shekarar 2014 ne dakarun Ansarullah suka tunkari Sana’a babban birnin kasar, sannan Hodeidah, babbar tashar ruwa a gabar tekun Bahar Maliya.
A watan Maris na 2015, sun isa birnin Aden na kudancin kasar. A daidai lokacin ne kuma [Abd Rabu Mansour] Hadi shi ma ya tsere da jirgin ruwa.
Wannan ya sa Saudiyya ta tsoma baki cikin lamurran Yamen a karkashin jagorancin kawancen kasashen Larabawa.
Operation guguwar yanke hukunci ya dauki tsawon shekaru takwas ba tare da sakamako ba kuma ya jefa Yemen cikin rikicin bil adama. inda aka yi kiyasin cewa ‘yan kasar Yamen miliyan 19 na bukatar agajin abinci don tsira; Kashi uku cikin hudu na mutane suna rayuwa a kasa da talauci.
Wannan lamarin ya zama tsada ga Saudiyya. Babu wata kididdiga a hukumance, amma masarautar ta kashe dubunnan biliyoyin daloli kan wannan yakin. Wasu sun yi kiyasin cewa wannan adadi ya kai dala biliyan 1 a duk mako yayin da ake fama da tashe-tashen hankula.
Saudiyya dai na tattaunawa kan yarjejeniyar da za ta ba su damar ficewa. Wannan ba zai kawar da Ansarullah daga mulki ba, kuma ba zai kawo karshen yakin basasar Yaman ba; Sai dai ya tabbatar wa mahukuntan Saudiyyar cewa ‘yan kasar Yamen za su daina aika jirage marasa matuka da makamai masu linzami a kan iyakar kasar zuwa Saudiyya.
Wani mai lura da al’amuran kasar Yemen ya ce: “Wannan zai baiwa Houthis nasarori fiye da yadda suke zato. Ana iya sanya hannu kan yarjejeniyar Riyadh da Houthi a cikin watanni masu zuwa; Watakila a birnin Makkah mai tsarki da kuma wajen watan Ramadan, wanda bana zai fara a karshen watan Maris…
Riaz: Shi ne mu kuma karshen yankin
Idan ka tambayi jami’an diflomasiyya daga kasashen Larabawa na Tekun Fasha game da manufofinsu na ketare na shekaru masu zuwa, za su kasance suna ba da jerin manyan ayyuka; Jerin da ba zai yi kama da wuri ba a ofishin jakadancin Scandinavia: dangantakar tattalin arziki da kasashe masu tasowa, manyan shirye-shiryen ba da agaji na kasashen waje da kokarin hadin gwiwa don yakar sauyin yanayi.
A lokacin da suke magana game da makwabtansu na Larabawa [wanda galibi sukan zabi ba za su yi ba], suna bayyana yankin a matsayin wani nauyi mai nauyi… Saudiyyan da ke cike da takaicin cin hanci da rashawa da ya yi katutu a kasar Lebanon, suna amfani da kudade daga hannun masu fada a ji na gargajiya, sun yanke hukunci.
Ba sa son ƙara ƙara kuɗi a Masar; A yanzu dai Masar na kokawa da durkushewar tattalin arzikinta karo na biyu tun daga shekarar 2016, kuma da alama kamar ramin bukata mara iyaka.
Watakila su baiwa Tunisiya da ke cikin halin kaka-nika-yi na basussuka, wani sabon kuzari; Amma taimakon zai kasance kadan ne kawai saboda yana iya zama dala biliyan daya ko fiye.
Maido da dangantakar Saudiyya da Assad ba ya nufin Saudiyya za ta biya kudin sake gina kasarsa da ta lalace.
Haka kuma kawo karshen yakin da suke yi a Yeman ba yana nufin Riyadh za ta tashi tsaye wajen ba da tallafin sake gina gine-ginen, wanda bankin duniya ya yi kiyasin zai lakume kusan dala biliyan 25.
A irin salon da “Donald Trump” tsohon shugaban kasar Amurka, da ‘yan kasar Saudiyya da dama, ciki har da jami’an Riyadh, suka dauki wannan lokaci a matsayin lokacin “Saudiyya ta farko”; Inda za a kashe kudi a cikin gida da kuma rikicin kasashen waje, musamman a wannan lokaci da Saudiyya ke fama da dabarun da ba su da tushe.
